هشدار نسبت به مصرف ماهیان دریای مازندران به دلیل آلوده بودن به «فلزات سنگین»
عزیر عابسی، عضو هیات‌علمی گروه مهندسی محیط‌زیست دانشکده عمران دانشگاه نوشیروانی بابل:
آب ورودی سالیانه به دریای خزر حدود ۳۰۰ کیلومتر مربع است که تنها ۸ درصد از آن از حوضه آبریز واقع در ایران تامین می‌شود.
بیشترین جمعیت ساکن در سواحل دریای خزر مربوط به ایران است و این در حالی است که سواحل ایران در دریای خزر مجهز به سیستم جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب نیست و آلودگی‌ها وارد خزر می‌شود و محل دفن زباله در مناطقی مانند فریدون‌کنار و بابلسر در چند صد متری (حدود ۳۰۰ متری) از دریا بوده که شیرابه‌های آن مستقیما به شن‌های ساحلی و در نهایت به دریا وارد می‌شود. در آمل نیز شیرابه‌های دپوی زباله از زیر جاده هراز وارد رود هراز و در نهایت وارد دریای خزر می‌شود. همچنین شیرابه‌های ناشی از دپوی زباله در محمودآباد نیز مستقیما وارد دریا می‌شود.
متاسفانه رهاسازی زباله‌های بیمارستانی در سواحل بهنمیر بابلسر موجب مرگ حیوانات و آبزیان شده است. از سویی بر اساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس سالانه ۳۲ میلیون متر مکعب فاضلاب از شهر رشت وارد دریا می‌شود. آلودگی میکروبی با منشا مدفوعی در رودخانه‌های منتهی به محل شناگران بسیار بارز و بیشتر از حدود استاندارد گزارش شده است و به عنوان عامل تهدیدکننده سلامتی شناگران و گردشگران این مناطق به شمار می‌رود.
طی گزارش‌های منتشر شده، آلودگی فلزات سنگین دریای خزر سالانه حدود ۱۲۶۰۰ تن آهن، ۲۹۰۰۰ تن روی، ۱۸۰۰۰ تن منگنز، ۱۳۰۰۰ تن مس بوده و همچنین فلزات سنگین دیگری چون سرب، نیکل و کادمیوم از سوی کشورهای حاشیه خزر وارد این حوضه می‌شود. در این گزارش نامی از ایران برده نشده است و اسامی کشورهایی چون آذربایجان، قراقستان و ترکمنستان در آن دیده می‌شود. در چنین شرایطی دریای خزر نزدیک به دوران #مرگ_زیستی خود است و به دلیل تراز منفی آب، تبخیر آب و تشدید ورود آلاینده‌ها به خزر، این حوضه آبریز روند بی بازگشتی را طی می‌کند. بر اساس گزارش‌های اعلام شده از ۲۱ منطقه شناگری ایران ۱۶ منطقه شناگری با ممنوعیت شنا هستند و ۸ ایستگاه لنگرود، انزلی و آستارا بار میکروبی بالایی دارند و بر اساس مطالعات علمی بیشتر بار میکروبی وارد شده به خزر از طریق رودها است و رودهای منتهی به دریای خزر آلوده‌تر از خزر هستند.
متاسفانه ماهیان بیشترین اثرات را از آلودگی‌های ناشی از فلزات سنگین دریافت می‌کنند؛ این نوع آلودگی‌ها به دلیل اینکه تجزیه زیستی نمی‌شوند، برای آبزیان و به ویژه انسان که در راس زنجیره غذایی قرار دارد، خطرناک است. بیشترین میزان آلودگی ناشی از فلزات سنگین دریای خزر مربوط به فلزاتی چون آرسنیک، جیوه، کرم و نیکل است. زمانی که این آلودگی‌ها به بدن آبزیان بزرگتر وارد می‌شود، میزان این آلودگی‌ها بیشتر خواهد شد، به گونه‌ای که مطالعات انجام شده نشان می‌دهد میزان سرب موجود در ماهی سفید و میزان سرب و کادمیوم در «ماهی کِلمه» بیش از میزان استاندارد است. میزان فلزات سنگین در ماهیان دریای خزر بیش از حد مجاز و استاندارد است، از این رو توصیه می‌شود ماهیان دریای خزر یا استفاده نشوند و یا به سالی یک بار بسنده شود. متاسفانه در مناطقی چون ساری، رشت و بابل شبکه جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب وجود دارد، ولی کار نمی‌کنند.
